brightness_1 የሌሊት ሰላትን በላጭ በሆነው ወቅት መስገድ ከነቢያዊ ፈለጎች መካከል አንዱ ነው፡፡

በውሰጡ የነቢዩ -የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን- ተግባረት የሆኑ በርካታ ፈለጎችን አካቷል፡፡

የሌሊት ሰላትን በላጭ በሆነው ወቅት መስገድ ከነቢያዊ ፈለጎች መካከል አንዱ ነው፡፡

‹‹በላጩ የሌሊት ሰላት ወቅት የትኛው ነው?›› ከተባለ፡-

ምላሹ፡- እንደሚታወቀው የዊትር ሰላት ወቅት ከዒሻእ ሰላት በኋላ ጀምሮ ጎሕ እስከሚቀድ ድረስ የሚዘልቅ ነው፡፡ የዊተር ሰላት ወቅት በዒሻእና በፈጅር  ሰላት መካከል ነው፡፡

ይህን  የሚያመለክተው ማስረጃ፡-

ሀ. ከዓኢሻህ -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- እንደተላለፈው እንዲህ ብለዋል፣ ‹‹የአላህ መልእክተኛ -የአላህ እዝነትና ሰላም በእሳቸው ላይ ይሁን- የዒሻእን ሰላት በማጠናቀቃቸውና እስከፈጅር ሰላት ድረስ ባለው ጊዜ መካከል አስራ አንድ ረከዐዎችን ይሰግዱ ነበር፡፡ በየሁለቱ ረከዐዎችም ያሰላምታሉ፡፡ በአንድ ረከዐህም ዊትር ያደርጋሉ፡፡›› ቡኻሪ ሐዲሡን በሐዲሥ ዘገባ ቁጥር (2031) ሙስሊምመ ደግሞ በቁጥር (736) የዘገቡት ሲሆን ሁለቱም ተስማምተውበታል፡፡

- የሌሊት ሰላት ወቅት ደግሞ ከእኩለ-ሌሊት በኋላ ያለው የሌሊቱ ሲሶ (አንድ ሶስተኛው) ክፍል ነው፡፡

ይህም ማለት ማንኛውም ሰው ሌሊቱን ለተለያዩ ክፍሎች ይከፍለዋል፡፡ ከዚያ ከሁለተኛው አጋማሽ በኋላ ባለው የሌሊቱ ሲሶ ክፍል ተነስቶ ይሰግዳል፣ ከዚያም በሌሊቱ የመጨረሻ ክፍል ይተኛል፡፡ ወይም ደግሞ የሌሊቱን የአራተኛና የአምስተኛ አንድ ስድሰተኛ የሌሊት ክፍል ቆሞ ሲሰግድ የስድስተኛ አንድ ስድስተኛ ክፍል ደግሞ ይተኛል፡፡ 

ይህንም የሚያረዳ ማስረጃ ደግሞ ከዐብሁላህ ኢብን ዑምር     -አላህ  መልካም ሥራዎቻቸውን ይቀበላቸው- የተላለፈው ሐዲሥ ሲሆን የአላህ መልእክተኛ -የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላየድ ይሁን- እንዲህ ብለዋል፤ ‹‹በአላህ ዘንድ ተወዳጅ የሆነው ጾም የዳዉድ -በእሳቸው ላይ ሰላም ይሁን- ጾም ነው፡፡ በአላህ ዘንድ ተወዳጁ ሰላት ደግሞ የዳዉድ ሰላት ነው፡፡ ግማሹን ሌሊት ይተኙ፤ ሲሶው ላይ ተነስተው ይሰግዱ፣ አንድ ስድስተኛውን ይተኙ ነበር፡፡ አንድ ቀን ይጾማሉ አንድም ቀን ያፈጥሩ ነበር፡፡›› ቡኻሪ ሐዲሡን በሐዲሥ ዘገባ ቁጥር (3420) ሙስሊም ደግሞ በቁጥር (1159) ዘግበውታል፡፡

- አንድ ሰው ይህን ነቢያዊ ፈለግ ለመተግበር ከፈለገ የሌሊት ስሌቱ እንዴት ነው የሚሆነው?

ሌሊት የሚባለው ፀሐይ ከጠቀለችበት ጎሕ እስከሚቀድበት ጊዜ ድረስ እንደሆነ ያስባል፡፡ ከዚያ ይህን ጊዜ ለስድሰት ይከፋፍለዋል፡፡ የመጀመሪያዎቹ ሶስት ክፍልፋዮች የሌሊቱ የመጀመሪያ አጋማሽ ሲሆን ከዚያ በኋላ በአራተኛው የሌሊቱ  አንድ ስድስተኛው ክፍልና በአምስተኛው የሌሊቱ አንድ ስድስተኛው ክፍል ተነስቶ ይሰግዳል፡፡ ይህ ደግሞ የሌሊቱ ሲሶ (አንድ ሶስተኛ) ተደርጎ ይወሰዳል፡፡ ከዚያ በመጨረሻው የስድስተኛው ክፍል  ይተኛል፡፡ ለዚህም ነው ዓኢሻህ -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- ፣ ‹‹ ‹‹እኔ ዘንድ ነቢየ -የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን- እኔ ዘንድ የተኙ ካልሆኑ በስተቀር አገኛቸው ነበር፡፡›› ብለዋል፡፡ቡኻሪ ሐዲሡን በሐዲሥ ዘገባ ቁጥር (1133) ሙስሊም ደግሞ በቁጥር (742) ዘግበውታል፡፡

በዚህ መንገድም በላጩ የሌሊት ሰላት ውስጥ ይሆናል፡፡ ይህም ከዚህ በላይ ባሳለፍነው የዐብዱላህ ኢብን ዐምር -አላህ ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- እንደሰፈረው ነው፡፡

የርዕሱ ማጠቃለያ፡- የሌሊት ሰላት በላጭ ወቅት በሶስት ደረጃዎች ይመደባል፡፡ እነርሱም፡-

የመጀመሪያው ደረጃ፡- አንድ ሰው የሌሊቱን የመጀመሪያ አጋማሽ ከተኛ በኋላ ከዚያ በኋላ ከእንቅልፉ በመንቃት አንድ ሶስተኛውን ይሰግዳል፡፡ ከዚያ -ልክ እንዳሳለፍነው- አንድ ስድስተኛውን ይተኛል፡፡

ይህን የሚያመለክተው ማስረጃ፡- ከዚህ በላይ ያሳለፍነው የዐብዱላህ ኢብን ዐምር -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- ሐዲሥ ነው፡፡

ሁለተኛው ደረጃ፡- የመጨረሻውን የሌሊቱን የመጨረሻ አንድ ሶስተኛ ክፍል ከእንቅልፉ ነቅቶ ይሰግዳል፡፡

ይህን የሚያመለክተው ማስረጃ፡-

 አቢ ሁረይራህ -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- እንዳስተላለፉት የአላህ መልእክተኛ -የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን- እንዲህ ብለዋል፣ ‹‹እጅግ የተባረከውና የላቀው ጌታችን የሌሊቱ የመጨረሻ ሲሶ ላይ ወደምድራዊው ሰማይ ይወርዳል፡፡ “ማነው የሚለምነኝ ልመናውን የምቀበለው፣ ማነው የሚጠቀኝ የሚጠይቀኝን የምሰጠው? ማነው ምህረት የሚጠይቀኝና ምህረት የማደርግለት?” ይላል፡፡›› ቡኻሪ ሐዲሡን በሐዲሥ ዘገባ ቁጥር (1145) ሙሰሊም ደግሞ በቁጥር (758) ዘግበውታል፡፡ ከዚህ ሌላ ጃቢር -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- ያስተላለፉት ሐዲሥ ይገኛል፡፡ ይህን ሐዲሥ ወደፊት እንመለከተዋለን፡፡

ሶስተኛው ደረጃ፡- የመጨረሻውን ሌሊት እንደማይነሳ የፈራ  ሰው የመጀመሪያው ሌሊት ወይም የገራለትን የሊሊቱን ክፍል ይስገድ፡፡

ይህን የሚያመለከተው ማስረጃ፡-

ጁቢር -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይወደድላቸው- እንዳስተላለፉት የአላህ መልእክተኛ -የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን- እንዲህ ብለዋል፡- ‹‹በመጨረሻው የሌሊ ክፍል መነሳትን የፈራ በመጀመሪያው ዊትር ይስገድ፡፡ የመጨረሻውን ለመነሳት የጓጓ በመጨረሻው ሌሊት ዊትር ያድርግ፡፡ በርግጥ የመጨረሻው ሌሊት -መላክት- የሚታደሙበት የሆነ ነው፡፡ ይህ በላጩ ነው፡፡›› ሙሰሊም በሐዲሥ ዘገባ ቁጥር (758) ዘግበውታል፡፡

በዚህም የአላህ መልእክተኛ -የአላህ መልእክተኛ እዘነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን- ለአቢ ዘር -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- የለገሷቸውና  አን-ነሳኢይ በአስ-ሱነኑ-ል-ኩብራ የሐዲሥ መድብል በቁጥር (2712) እንዲሁም አል-አልባኒይ በትክክለኛ የሐዲሥ ዘገባ መጽሐፋቸው በቁጥር (2166) የዘገቡት ምክር፣ ለአቢ ደርዳእ -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይወደድላቸው- የለገሷቸውና አሕመድ በቁጥር (27481)፣ አቡ ዳዉድ በቁጥር (1433) እንዲሁም የአቢ ዳዉድ ትክክለኛ ሐዲሦች በማለት አል-አልባኒይ ባዘጋጁት መጽሐፍ ቅጽ ፡ 5 ገጽ ፡ 177 ምክር፣ ለአቢ ሁረይራህ -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- የለገሷቸውና ሙሰሊም በቁጥር (737) በዘገቡት ምክር ሁሉም፣ ‹‹ወዳጄ የአላህ መልእክተኛ -የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን- በሶስት ነገሮች ላይ አደራ አሉኝ፡፡›› ካሉ በኋላ ከጠቀሷቸው አደራዎች መካከል፣ ‹‹ከመተኛቴ በፊት ዊትር እንድሰግድ›› የሚለው ይገኝበታል፡፡

brightness_1 ሐዲሥ ላይ በሰፈሩ ነቢዊ ፈለግ በሆኑ የሌሊት ሰላት መክፈቻዎች መጀመር -

ሀ. በሙስሊም ትክክለኛ የሐዲሥ ዘገባ ከዓኢሻህ --አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይወደድላቸው-- እንደተላለፈው፣ ‹‹ነቢዩ -የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን- ሌሊት ላይ ለሰግዱ ከተነሱ ሰላታቸውን፣ “የጂብረል፣ የሚካኢልና የኢስራፊል ጌታ የሆንከው፣ ሰማያትና የምድር ፈጣሪ የሆንከው፣ ሩቁንም ቅርቡንም በእጅጉ ዐዋቂ የሆንከው አላህ ሆይ! በሕዝቦች መካከል ይለያዩበት በነበረው ነገር ላይ አንተ በእውነት ትፈርዳለህ፡፡ በፈቃድህ ከሚለያዩበት ጉዳይ ወደእውነተኛው ምራኝ፡፡ አንተ የምትሻውን ወደቀጥተኛው መንገድ በእርግጥ ትመራለህ፡፡›› በሚለው ይጀምሩ ነበር፡፡›› ብለዋል፡፡ ሙስሊም በቁጥር (770) ዘግበውታል፡፡

ለ. ቡኻሪና ሙስሊም ትክክለኛ በሆነ የሐዲሥ ዘገባ ከኢብን ዐብባስ -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- ባስተላለፉት ሐዲሥ፣ ‹‹ነቢዩ -የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን- ሌሊት ላይ ሲሰግዱ፣ “አላህ ሆይ! አንተ የሰማያትና የምድር ብርሃን ነህ፡፡ ምስጋናም ላንተ ነው፡፡ አንተ የሰማያትና የምድር አስተናባሪ ነህ፡፡ ምስጋናም ላንተ ነው፡፡ አንተ የሰማያት፣ የምድርና በውስጣቸውም ያሉ ነገሮች ሁሉ ጌታ ነህ፡፡ አንተ እውነት ነህ፡፡ ቃል-ኪዳንህም እውነት ነው፡፡ ንግግርህም እውነት ነው፡፡ መገናኘትህም እውነት ነው፡፡ ጁነትም እውነት ነው፡፡ ጀሀነምም እውነት ነው፡፡ ሰአቷም እውነት ነች፡፡ አላህ ሆይ! ላንተ እጅ ሰጠሁ፣ ባንተም አመንኩ፣ ባንተም ላይ ተመካሁ፣ ወዳንተም ተመለስኩ፣ ባምተም ተፋረድኩ፣ ወዳንተም ፍርድ ሰጠሁ፣ ያሳለፍኩትን ያዘገየኸሁትን፣ የደበቅኩትንም ሆነ ይፋ ያደረግኩትን ወንጀሌን ማርልኝ፡፡ አንተ አምላኬ ነህ፡፡ ካንተ በስተቀር ሌላ አምላክ የለም፡፡” ይሉ ነበር፡፡›› ብለዋል፡፡  ቡኻሪ በቁጥር (7499) ሙሰሊም ደግሞ በቁጥር (768) ሐዲሡን ዘግበውታል፡፡

brightness_1 በየሁለቱ ረከዐዎች ሰላቱን በሰላምታ ማጠናቀቅ

ኢብን ዑመር -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- እንዲህ ብለዋል፣ ‹‹አንድ ሰው ተነሳና ለአላህ መልእክተኛ ‹የአላህ መልእክተኛ ሆይ! የሌሊት ሰላት እንዴት ነው (የመሚሰገደወው)?› አላቸው፡፡ የአላህ መልእክተኛም- የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን-፣ ‹‹የሌሊት ሰላት ጥንድ፣ ጥንድ ነው፡፡ ሱብሒን ከፈራሕ በአንድ ረከዐህ ዊትር አድርግ፡፡›› አሉ፡፡›› ቡኻሪ ሐዲሡን በሐዲሥ ዘገባ ቁጥር (990)፣ ሙስሊም ደግሞ በቁጥር (749) ላይ ዘግበውታል፡፡

(ጥንድ፣ ጥንድ) ማለት ሁለት፣ ሁለት ረከዐህ ማለት ሲሆን በየሁለቱ ረከዐህ ሰላቱን በሰላምታ ያጠናቅቃል፡፡ አራት ረከዐዎችን አንድ ላይ አጣምሮ አይሰግድም ማለት ነው፡፡  

brightness_1 ቤተሰቡን ለሌሊት ሰላት መቀስቀስ

አንድ ሰው ቤተሰቡንና ሚሰቱን ለሌሊት ሰላት መቀስቀሱ እንዲሁም አንዲት ሴት ለሌሊት ሰላት ባሏንና  መቀስቀሷ ከነቢያዊ ፈለግ መካከል ነው፡፡ ይህ በመልካም ነገር ላይ የመተበባር አንዱ ምዕራፍ ነው፡፡

ለዚህ ማስረጃው፡-

ዓኢሻህ -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- እንዲህ ብለዋል፤ ‹‹ነቢዩ -የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን- እኔ በእሳቸውና በቂብላህ መካከል ተኝቼ የሌሊት ሰላታቸውን ይሰግዱ ነበር፡፡ ዊትር ሊሰግዱ ሲፈልጉ ይቀሰቅሱኛል እኔም ተነስቼ ዊትር እሰግዳለሁ፡፡›› ቡኻሪ በሐዲሥ ዘገባ ቁጥር (512)፣ ሙስሊም ደግሞ በቁጥር (512) ዘግበውታል፡፡

ኡምሙ ሰለመህ -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- እንዲህ ብለዋል፤ ‹‹ነቢዩ -የአላህ እዝነትና ሰላም በእሳቸው ላይ ይሁን- ከእንቅልፋቸው ነቁና፤ “ከሚባለው ከንቱና ውዳቂ የሆነ ነገር አላህ ጠራ ከሃብቱ ምንድን ወረደ፣ ከፈተናዎች ምንስ ወረደ፣ -ሚስቶቻቸውን ለመጥቀስ ፈልገውም- እስኪሰግዱ ድረስ የቤቶቹን ባለቤቶች ማነው ከእንቅልፋቸው የሚያነቃቸው ምናልባት በምድር ላይ የለበሰች የሆነች በወዲያኛው ዓለም እርቃን ትሆናለች፡፡”  አሉ፡፡›› ቡኻሪ በሐዲሥ ዘገባ ቁጥር (618) ዘግበውታል፡፡

brightness_1 በመጨረሻው የሌሊቱ አንድ ሶሰተኛ ክፍል ዱዓእ ማድረግ

በነቢዩ -የአላህ እዝነትና ሰላም በእሳቸው ላይ ይሁን- ይዘወተሩ ከነበሩ የሌሊት ሰላት ነቢያዊ ፈለጎች መካከል ዱዓእ ማድረግ አንዱ ነው፡፡ በመጨረሻው ላይ ዱዓእ ባያደርግም በሌሊቱ መጨረሻ ላይ ቁኑት ላይ የሚያደርገው ደዓእ ለአንድ ሰው በቂው ነው፡፡ በዚህ ወቅት ዱዓእ ማድረግ ከነቢያዊ ፈለጎች መካከል አንዱ ነው፡፡ ምክንያቱም ይህ ወቅት ዱዓእ ምላሽ እንደሚያገኝ የተረጋገጠበት ወቅት ከመሆኑ ባሻገር ልእልና የተገባው የክብር ባለቤት አላህ ወደምድራዊ ሰማይ የሚወርድበት ወቅትም በመሆኑ ነው፡፡ ይህን በተመለከተ ቡኻሪና ሙስሊም ከአቢ ሁረይረህ -አላህ መልካም ሥራዎቻቸውን ይውደድላቸው- በዘገቡት ሐዲሥ የአላህ መልእክተኛ -የአላህ እዝነትና ሰላምታ በእሳቸው ላይ ይሁን- እንዲህ ብለዋል፣ ‹‹የተባረከውና ልእልና የተገባው ጌታችን የመጨረሻው ሌሊት አንድ ሶስተኛ ሲቀር ወደምድራዊው ሰማይ ይወርዳል፡፡ “ማነው የሚለምነኝ ምላሽ የምሰጠው፣ ማነው የሚጠይቀኝ የጠየቀኝን የምሰጠው፣ ማነው ምህረትን የሚጠይቀኝ ምህረትን የምለግሰው፡፡” ይላል፡፡›› ቡኻሪ በሐዲሥ ዘገባ ቁጥር (1145) ሙስሊም ደግሞ በቁጥር (758) ላይ ዘግበውታል፡፡