brightness_1 Yemek Tabağını (içindeki en küçük parçalara kadar yiyerek) tertemiz hale getiremesi de sünnettendir.

Tabağı temizlemek ile kastedilen; tabaktaki yemek kalıntılarını yemektir. Örnek olarak tabağında hiçbir şey bırakmayacak şekilde pilav tanelerini yiyerek bitirmesi sünnettendir. Aynı şekilde başka bir yemek yiyorsa onu da silerek veya sıyıyarak yemek kabını temizler. Bereket, yemeğin bu kalan kısmında olabilir.

Buna, Enes radıyallahu anh’ın rivayet ettiği şu hadis delildir. Enes radıyallahu anh şöyle demiştir:

 “…ve Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bize, yemek sahanını (tabağını) silmemizi emretti.” Müslim (2034)

Müslim’in, Ebu Hureyre radıyallahu anh’dan rivayet ettiği hadiste ise Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Biriniz, sahanını silsin.” Müslim (2035)

İbn Useymîn (Allah ona rahmet etsin) şöyle demiştir:

“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in yemek sahanını silmeyi emretmesi ile kastedilen, yemek yiyen kimsenin yemeğini bitirdikten sonra parmaklarına yemekten bulaşan artığı yalayarak ve kapta kalan artığı da silerek temizlemesidir. Bu, üzülerek belirtelim ki insanların çoğunun ve hatta ilim talebelerinin kendisinden habersiz olduğu sünnetlerdendir. Bu kimselere bakacak olursak, yemek yeme işini bitirdikten sonra, yemeğin onların önüne gelen kısmında, daha yemek kaldığını görürüz. Bunu silmiyorlar ve parmaklarını da yalamıyorlar. Bu, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in emrettiğinin tersi olan bir durumdur.” Bkz. Riyazu’s-Sâlihîn Şerhi (1/892)

brightness_1 Üç parmak ile yemek:

Sünnet olan, hurma ve benzeri şeyleri üç parmak ile yemektir.

Buna, Ubey b. Ka’b radıyallahu anh’ın rivayet ettiği şu hadistir. Ubey radıyallahu anh şöyle demiştir:

“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem üç parmağı ile yerdi ve ellerini silmeden önce de yalardı.” Müslim (2032)

İbn Useymîn (Allah ona rahmet etsin) şöyle demiştir:

İnsanın, üç parmağı ile yemesi gerekir. Bu parmaklar; Baş parmak, orta parmak ve işaret parmağıdır. Çünkü bu parmaklar, kötülüğünden en az endişe edilen ve tevazuya en yakın olan parmaklardır. Üç parmakla yenilebilen yemekler için geçerlidir. Eğer yemek, üç parmaktan daha fazla parmakla yemeyi gerektiren bir yemek ise bu durumda üçten daha fazla parmak ile yemesinde bir sakınca yoktur. Örnek; pilav yemeği gibi. Ancak yemek, üç parmak ile yenilebiliyorsa üç parmakla yemek ile yetinmelidir. Çünkü, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in sünneti budur.” Bkz. Riyazu’s-Sâlihîn Şerhi (2/1069)

Nevevi (Allah ona rahmet etsin) şöyle demiştir: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in, “Çünkü siz bereketin hangisinde olduğunu bilemezsiniz” sözünün anlamı; bereketin yediğiniz lokmalarda mı, parmağınızda veya sahanın dibinde kalan yiyecekte mi, veya da yere düşen lokmada mı olduğunu bilemezsiniz, demektir. Buna dayanarak bereketi elde edebilmek için bütün bunlara dikkat etmek gerekir. Bereket; bolluk, hayrın gerçekleşmesi ve yaptığın işten zevk almaktır. Allah en iyi bilendir, burada anlatılmak istenen gıdadan olması gerektiği gibi beslenilip, onda olabilecek zaralardan korunmak ve Allah'a ibadet için kuvvet kazanmaktır.

Bkz. Nevevi Müslim Şerhi hadis no: 2033, Parmakları ve Kabı Yalamanın, Bulaşan Pisliği Sildikten Sonra Yere Düşen Lokmayı Yemenin Müstehab Oluşu ve Eli Yalamadan Silmenin Keraheti Babı.

brightness_1 Yemeği Birlikte Yemek:

Toplanıp yemeği birlikte yemek ve yemek yerken ayrılmamak sünnettendir.

Buna şu hadis İşaret eder:

Câbir b. Abdillah radıyallahu anh’dan rivayet olunduğuna göre Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

“Bir kişinin yemeği iki kişiye, iki kişinin yemeği dört kişiye ve dört kişinin yemeği ise sekiz kişiye yeter.” Müslim (2059)

İbn Hacer (Allah ona rahmet etsin) şöyle demiştir:

“Taberânî’de gelen İbn Ömer radıyallahu anh’ın rivayet ettiği hadis bize, birlikte yemenin sebebini açıklamaktadır: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

“Birlikte yeyin, ayrılmayın. Muhakkak ki bir kişinin yiyeceği iki kişiye yeter.”

Taberânî (7/259/7444) bu hadis, bereketin yemeği birlikte yemekten meydana geldiğine delildir. Yemek için bir araya toplananlar arttıkça bereket de artar.”

Bkz. Fethu’l Bârî (5392) Bir kişinin yiyeceği iki kişiye yeter babı.

İbn Kayyım (Allah ona rahmet etsin) şöyle demiştir:

“Yiyeceğin ve içeceğin başında besmele çekmenin ve sonunda hamd etmenin, yemekten faydalanmak, yemeği sindirmek ve yemeğin zararını defetmek bakımından çok hoş bir etkisi vardır.” İmam Ahmed (Allah ona rahmet etsin) şöyle demiştir:

“Yemeğin başında Allah’ın adı zikredildiği ve sonunda da hamd edildiği ve yemeğin üzerindeki eller çoğaldığı zaman bu helaldendir.” Bkz. Zâdu’l-Meâd (4/232)

brightness_1 Yemeği Beğendiğinde Övmek:

Yemek hoşa giderse, yemeği üzerinde barındırdığı özellikleriyle övmek sünnettendir.

Buna şu hadis işaret etmektedir:

Câbir b. Abdillah radıyallahu anh’ın rivayet ettiğine göre Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, aile fertlerine katıktan sordu. Onlar da; “Bizde, sirkeden başka birşey yok,” dediler. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem onu istedi ve onunla yemeye başladı o esnada şöyle diyordu:

“Sirke ne güzel katıktır, sirke ne güzel katıktır.” Müslim (2052)

Sirke, katık türlerinden biridir. Hadiste zikri geçen sirke bizim günümüzdeki gibi ekşi değil tatlıdır.

İmam Nevevi (Allah ona rahmet etsin), Riyazu’s Sâlihîn’de bu hadis üzerine şöyle bir başlık koymuştur: Yemekte kusur aramayıp yemeği beğendiğini söylemek babı.

İbn Useymîn (Allah ona rahmet etsin) şöyle demiştir:

“Yediği yemeği beğendiğinde, yemeği övmek Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in sünnetidir. Aynı şekilde ekmeği beğendiyseniz “Filanca kimsenin ekmeği ne güzel” diye övebilirsiniz. Bu da Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in sünnetindendir.” Bkz Riyazu’s Sâlihîn Şerhi (2/1057)

İnsanlardan pek çoğunun Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in sünnetini terketmekle yetinmeyip bir de yemeği ayıplayarak sünnete muhalefet etmektedirler. Bu, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in sünnetine ters bir tutumdur.

Sahîhayn’de Ebu Hureyre radıyallahu anh şöyle demiştir:

“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem kesinlikle hiçbir yemeği ayıplamamıştır. Bir şeyi arzu ederse yer, istemezse bırakırdı.”

 Buhari (3563) Müslim (2064)

brightness_1 Bir topluluğa içecek ikram eden kimse en son içer.

Bir topluluğa içecek ikram eden kimsenin onların en sonuncusu olarak içmesi sünnettir.

Ebu Katâde radıyallahu anh’ın rivayet ettiği uzunca hadis buna delildir.

“…Rasûlullah sallallahu aleyhi ve suyu dökmeye devam ediyor, ben de cemaata su vermeye devam ediyordum. Nihayet Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ile ikimizden başka kimse kalmayınca suyu dökerek bana “İç!” dedi. Ben: “Sen içmedikçe içemem, Ey Allah’ın Rasûlu! dedim.

Bunun üzerine Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem: “Şüphesiz ki bir kavmin su ikram eden kimsesi suyu en son içendir.” buyurdu. Bunun üzerine, ben içtim; Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem de içti….” Müslim (681)

Bir kimse süt içmişse, o kimsenin sütü içtikten sonra ağzını suyla çalkalaması sünnettendir. Bunu sütten ağzında kalan yağdan dolayı yapmalıdır. İbni Abbâs radıyallahu anh’ın rivayet ettiğine göre Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem süt içmiş sonra su isteyerek ağzını çalkalamış ve “Bunun yağı vardır.” buyurmuştur. Buhari (211) Müslim (358)

brightness_1 Gecenin vakti girerken kapların ağzını örtmek ve bu esnada Allah’ın adını zikretmek:

Ağızları açık olan yemek kaplarını örtmek, su kırbalarının ağzını bağlamak ve bunu yaparken Allah’ın adını anmak sünnettendir.

Bunun delili: Câbir b. Abdillah radıyallahu anh’ın işittiğine göre Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

“Kabı örtün! Tulumu da bağlayın! Çünkü senede bir gece veba iner. Kapağı olmayan hiç bir kabın veya üzerinde bağı olmayan hiç bir tulumun yanından geçmez ki, içine bu vebadan bir şey inmesin” Müslim (2014)

Yine Câbir b. Abdillah radıyallahu anh’dan Buhari’deki rivayette ise Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur.

“Kırbalarınızın ağzını bağlayın. Allah’ın adını anın. Yemek kaplarınızın üzerini enlemesine bir şeyle de olsa örtün. Allah’ın adını anın.” Buhari (5623)

Hadiste, müslümanın her kabın üzerini geceleyin örtmesinin ve kırbaların ağzını bağlamasının sebebi beyan edilmiştir. Bu, senede bir gecede yeryüzüne veba hastalığının inmesidir. O gece bir tek açık kap ve ağzı bağlanmamış bir kırba bırakmaksızın içine girer. Kaç kişi üzerini açık bıraktığı kaptan yemesi ve içmesi sebebi ile hasta olmuştur. Bu onun, sünneti ihmal etmesinden dolayıdır. Bizim dinimiz ne kadar yüce! Öyleki, kula dünyada ve ahirette faydasına ve zararına olan şeyleri haber veriyor.

Aman Allah’ım! Bizler dinimizin yüceliğinin bilincinde olmak hususunda ne kadar büyük bir gafletteyiz!

Hadiste, bu sünneti korumanın önemi vurgulanmıştır. Öyleki Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, kabının üzerini örtecek hiçbir şey bulamayan kimsenin, en azından bir çubuk parçası enlemesine kabın ağzına koyarak da olsa bunu yapmasını  buyurmuştur. Buhari’de gelen şu rivayet, bu örtmenin ve kapamanın sadece içecek kaplarına özel bir hüküm olmadığını yemek kaplarının da buna dahil olduğunu açıklamaktadır.

Câbir b. Abdillah radıyallahu anh’dan rivayet olunduğuna göre Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

“Uyuyacağınız zaman kandilleri söndürün. Kapıları kapatın. Su kaplarının ağızlarını bağlayın. Yiyecek ve içeceklerin üzerini örtün.” Buhari (5624)

Müslim’de Câbir b. Abdillah radıyallahu anh’dan rivayet olunan diğer bir hadiste ise geceleyin kapların üzerinin örtülmesinin bir başka sebebinin daha olduğunu ortaya koymaktadır. Şeytan, insanın yemeğini ifsad etmek hususunda hırslıdır.

 Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Kapları örtün. Tulumları bağlayın. Kapıları kapayın ve kandilleri söndürün! Çünkü şeytan bağ çözemez kapı açamaz kapı da aralayamaz. Eğer biriniz kabının üzerine aykırı bir çubuk koymaktan ve Allah'ın adını anmaktan başka bir çare bulamazsa bunları yapsın.” Müslim (2012)

Hadiste başak bir sünnetin beyanı da vardır. O da; su kırbalarının, tulumlarının bağlanması ve yemek kaplarının ağzının örtülüp kapatılması esnasında Allah’ın adının anılmasıdır. Bismillah demesi şeytanı kabın içerisine girmekten uzaklaştıracaktır.

Yeme-içme konusunda yasaklanan hususlar:

Altın ve gümüş kaplarda yiyip içmek, yırtıcı hayvanların, pençesi olan kuşların etini yemek, ihtiyaç ve zorunluluk durumu dışında ayakta içmek, içecek ve yemek kabına üflemek, ara vermeden içerisinde nefes almak, yaslanarak yemek yada içmek, sol elle yiyip içmek, hurma gibi yiyecekleri ikişer  ikişer yemek, yemeği ayıplamak, kendine özel olması durumu dışında ortak olarak kullanılan su kabının veya kırbanın ağzından zorunlu bir durum dışında içmek ve aç olduğu halde yemeğin hazır olduğu ortamda namaz kılmak yasaklanmıştır