دەمی بە سیواك پاك دەكردەوە,
دەمی بە سیواك پاك دەكردەوە, واتە : سیواكی پێدا دەهێنا .
لە (حوزه‌یفە)وە – رەزای خوای لەسەر بێت - ریوایەت كراوە و فەرموویەتی : پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) ئەگەر شەوان لە خەو هەستایە ئەوا دەمی بە سیواك پاك دەكردەوە ) (بوخاری) ریوایەتی كردووە بە ژمارە (245) و (موسلیم) بە ژمارە (255) وە لە ریوایەتەكەی (موسلیم) دا هاتووە : پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) ئەگەر هەستایە بۆ شەو نوێژ ئەوا دەمی بە سیواك پاك دەكردەوە) (موسلیم) ریوایەتی كردووە بە ژمارە (255) . وە (الشَّوص) واتە : سیواكی بە دەمدا دەهێنا بە شێوەی پانی .
ئەو زیكرانە دەخوێنێ كە لە كاتی هەستان لە خەودا هاتووە .
ئەویش ئەوەیە كە لە (سه‌حیحی بوخاری)دا هاتووە لە فەرموودەی (حوزه‌یفە)ەوە -رەزای خوای لێ بێت – دەفەرموێت : پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) ئەگەر بیویستایە بخەوتایە دەیفەرموو : (ئەی خودایە.. بە ناوی تۆوە دەمرم و دەژیم). وە ئەگەر لە خەو هەستایە دەیفەرموو : (سوپاس و ستایش بۆ ئەو خوای كە زیندووی كردینەوە لە پاش ئەوەی مراندنی (واتە : خەوتن) و زیندووبونەوەش هەر بۆ لای ئەوە) (بوخاری) ریوایەتی كردووە بە ژمارە (6324) و (موسلیم) لە فەرموودەی (البراء)ەوە – رەزای خوای لەسەر بێت – بە ژمارە (2711) .
خەوەكە لە دەموچاوی دەسڕێت .
وە ئەم سێ سوننەتە لە فەرموودەكەی (إبن عباس)ەوە هاتوون : شەوێكیان لای میمونەی خێزانی پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) مایەوە -كە پورییەتی- , لە سەر پانی سەرینەكە راكشام و پێغەمبەری خواو (صلَّى الله عليه وسلَّم) خێزانەكەی لەسەر درێژییەكەی راكشان , پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) خەوی لێكەوت تاوەكو نیوەی شەو یان كەمێ پێش نیوە شەو یان كەمێك پاشی بوو , پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) هەستاو خەوی دەموچاوی بە دەستەكانی سڕی , ئەمجار دە ئایەتی كۆتایی سورەتی (آل عمران)ی خوێندەوە , ئەمجار هەستا بۆ كوونەیەكی هەڵواسراو و دەستنوێژێكی جوانی لێگرت و ئەمجار هەستا و دەستی بە نوێژ كرد ) (بوخاری) ریوایەتی كردووە بە ژمارە (183) و (موسلیم) بە ژمارە (763) .
وە لە ریوایەتێكی تردا كە لە (موسلیم)دا هاتووە بە ژمارە (256) : پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) لە كۆتایی شەودا هەستاو ئەمجار دەرچوو و تەماشای ئاسمانی كرد و ئەمجار ئەم ئایەتەی خوێندەوە لە (آل عمران) : :{إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لِّأُوْلِي الألْبَابِ}[آل عمران190 ]. واتە : به‌ڕاستی له‌و شێوه دروستكردنه سه‌رسوڕهێنه‌ره‌ی ئاسمانه‌كان و زه‌ویی و ئاڵوگۆڕی شه‌وو ڕۆژ، چه‌ندین به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی پته‌و هه‌یه له‌سه‌ر بوونی خواو، تاك و ته‌نیایی بۆ كه‌سانێ خاوه‌نی ژیرین و هۆشمه‌ندن)
("يَمْسَحُ النَّوْمَ عَنْ وَجْهِهِ بِيَدِهِ" واتە : چاوەكانی بە دەستی دەسڕێت , بۆ ئەوەی شوێنەواری خەوتن بسڕێت , وە (الشَّنُّ) واتە : كونە .
وە لە ریوایەتەكەی (موسلیم)دا روونكردنەوەی ئەوەی تێدایە بۆ هەركەسێك بیەوێت ئەم سوننەتە جێ بە جێ بكات , ئەوا بەو ئایەتە دەست پێ دەكات : {إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ} تاوەكو كۆتایی (آل عمران) .
تەماشای ئاسمان دەكات .
وە ئەم سێ سوننەتە لە فەرموودەكەی (إبن عباس)ەوە هاتوون : شەوێكیان لای میمونەی خێزانی پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) مایەوە -كە پورییەتی- , لە سەر پانی سەرینەكە راكشام و پێغەمبەری خواو (صلَّى الله عليه وسلَّم) خێزانەكەی لەسەر درێژییەكەی راكشان , پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) خەوی لێكەوت تاوەكو نیوەی شەو یان كەمێ پێش نیوە شەو یان كەمێك پاشی بوو , پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) هەستاو خەوی دەموچاوی بە دەستەكانی سڕی , ئەمجار دە ئایەتی كۆتایی سورەتی (آل عمران)ی خوێندەوە , ئەمجار هەستا بۆ كوونەیەكی هەڵواسراو و دەستنوێژێكی جوانی لێگرت و ئەمجار هەستا و دەستی بە نوێژ كرد ) (بوخاری) ریوایەتی كردووە بە ژمارە (183) و (موسلیم) بە ژمارە (763) .
وە لە ریوایەتێكی تردا كە لە (موسلیم)دا هاتووە بە ژمارە (256) : پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) لە كۆتایی شەودا هەستاو ئەمجار دەرچوو و تەماشای ئاسمانی كرد و ئەمجار ئەم ئایەتەی خوێندەوە لە (آل عمران) : :{إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لِّأُوْلِي الألْبَابِ}[آل عمران190 ]. واتە : به‌ڕاستی له‌و شێوه دروستكردنه سه‌رسوڕهێنه‌ره‌ی ئاسمانه‌كان و زه‌ویی و ئاڵوگۆڕی شه‌وو ڕۆژ، چه‌ندین به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی پته‌و هه‌یه له‌سه‌ر بوونی خواو، تاك و ته‌نیایی بۆ كه‌سانێ خاوه‌نی ژیرین و هۆشمه‌ندن)
("يَمْسَحُ النَّوْمَ عَنْ وَجْهِهِ بِيَدِهِ" واتە : چاوەكانی بە دەستی دەسڕێت , بۆ ئەوەی شوێنەواری خەوتن بسڕێت , وە (الشَّنُّ) واتە : كونە .
وە لە ریوایەتەكەی (موسلیم)دا روونكردنەوەی ئەوەی تێدایە بۆ هەركەسێك بیەوێت ئەم سوننەتە جێ بە جێ بكات , ئەوا بەو ئایەتە دەست پێ دەكات : {إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ} تاوەكو كۆتایی (آل عمران) .
دە ئایەتەكەی كۆتایی سورەتی (آل عمران) دەخوێنێت .
وە ئەم سێ سوننەتە لە فەرموودەكەی (إبن عباس)ەوە هاتوون : شەوێكیان لای میمونەی خێزانی پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) مایەوە -كە پورییەتی- , لە سەر پانی سەرینەكە راكشام و پێغەمبەری خواو (صلَّى الله عليه وسلَّم) خێزانەكەی لەسەر درێژییەكەی راكشان , پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) خەوی لێكەوت تاوەكو نیوەی شەو یان كەمێ پێش نیوە شەو یان كەمێك پاشی بوو , پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) هەستاو خەوی دەموچاوی بە دەستەكانی سڕی , ئەمجار دە ئایەتی كۆتایی سورەتی (آل عمران)ی خوێندەوە , ئەمجار هەستا بۆ كوونەیەكی هەڵواسراو و دەستنوێژێكی جوانی لێگرت و ئەمجار هەستا و دەستی بە نوێژ كرد ) (بوخاری) ریوایەتی كردووە بە ژمارە (183) و (موسلیم) بە ژمارە (763) .
وە لە ریوایەتێكی تردا كە لە (موسلیم)دا هاتووە بە ژمارە (256) : پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) لە كۆتایی شەودا هەستاو ئەمجار دەرچوو و تەماشای ئاسمانی كرد و ئەمجار ئەم ئایەتەی خوێندەوە لە (آل عمران) : :{إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لِّأُوْلِي الألْبَابِ}[آل عمران190 ]. واتە : به‌ڕاستی له‌و شێوه دروستكردنه سه‌رسوڕهێنه‌ره‌ی ئاسمانه‌كان و زه‌ویی و ئاڵوگۆڕی شه‌وو ڕۆژ، چه‌ندین به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی پته‌و هه‌یه له‌سه‌ر بوونی خواو، تاك و ته‌نیایی بۆ كه‌سانێ خاوه‌نی ژیرین و هۆشمه‌ندن)
("يَمْسَحُ النَّوْمَ عَنْ وَجْهِهِ بِيَدِهِ" واتە : چاوەكانی بە دەستی دەسڕێت , بۆ ئەوەی شوێنەواری خەوتن بسڕێت , وە (الشَّنُّ) واتە : كونە .
وە لە ریوایەتەكەی (موسلیم)دا روونكردنەوەی ئەوەی تێدایە بۆ هەركەسێك بیەوێت ئەم سوننەتە جێ بە جێ بكات , ئەوا بەو ئایەتە دەست پێ دەكات : {إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ} تاوەكو كۆتایی (آل عمران) .
هەردوو دەستی سێ جار دەشوات .
بە بەڵگەی ئەو فەرموودەیەی لە (أبو هریرة)وە هاتووە – رەزای خوای لێ بێت – كەوا پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) فەرموویەتی : ئەگەر یەكێكتان لە خەو هەستا , ئەوا با دەستی یەكسەر نەخاتە ناو دەفرەكەوە تاوەكو سێ جار دەیشۆرێت , چونكە ئەو نازانێت دەستەكانی لە كوێدا بوون) (بوخاری) ریوایەتی كردووە بە ژمارە (162) و(موسلیم) بە ژمارە (278) .
ئاو وەردەداتە لووتی ودەریدەهێنێ سێ جار .
بە بەڵگەی ئەو فەرموودەیەی (أبو هریرة) ریوایەتی كردووە كەوا پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) فەرموویەتی : ئەگەر یەكێكتان لە خەو هەستا ئەوا با سێ جار ئاو وەرداتە لووتی , چونكە شەیتان لە لووتیدا دەمێنێتەوە) (بوخاری) ریوایەتی كردووە بە ژمارە (3295) و(موسلیم) بە ژمارە (238) . وە لە ریوایەتەكەی (بوخاری)دا هاتووە : (ئەگەر یەكێكتان لە خەو هەستا و دەستنوێژی شوشت ئەوا با سێ جار ئاو وەرداتە لووتی ...) (بوخاری) ریوایەتی كردووە بە ژمارە (3295) .
ئەمجار دەست نوێژ دەشۆرێت .
بە بەڵگەی فەرموودەكەی (إبن عباس) – رەزای خوای لێ بێت- كە لە پێشدا باسكرا كاتێ پێغەمبەری خوا (صلَّى الله عليه وسلَّم) ویستی نوێژ بكات , هەستا بۆ لای كونە هەڵواسراوەكە و دەستنوێژی لێ شوشت .