brightness_1 Түшкірген адамның «Аллаға мадақ-мақтаулар болсын» (Әлхамду ли-Лләһ) деп айтуы.

Әбу Һурайраның  хадисінде, пайғамбардың  былай деп айтқан сөзі жеткізіледі: «Егер сендерден біреуің түшкірсе: «Аллаға мадақ -мақтаулар болсын!» (Әлхамду ли-Лләһ) /الْحَمْدُ لِلَّهِ/, - десін. Әрі оның (Алланы мадақтағанын естіген) бауыры немесе жанындағы жолдасы: «Алланың саған рахымы болсын» (Йәрхаму-ка-Ллаһ)/يَرْحَمُكَ اللَّهُ/, - деп айтсын. Ал егер ол: «Саған Алланың рахымы болсын» (Йәрхаму-ка-Ллаһ), - деп айтса, онда түшкірген кіcі оған былай деп жауап қайтарсын: «Алла сізді тура жолға бастап, істеріңізді тәртіпке келтірсін!» (Йәһди-куму-Ллаһу уә юслиху бәләкум!)/يَهْدِيكُمُ اللَّهُ ، وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ/» (әл-Бұхари, 6224).

Сондай-ақ, түшкірген кісі кей-кезде «Барлық жағдайларда да Аллаға мақтаулар болсын!» (Әлхамду ли-Лләһи ъалә кулли хәл)/الْحَمدُ لله عَلَى كلِّ حَال/ сөзін, жоғарыда аталып кеткен сөзбен кезектестіріп айтқаны да сүннет болады. Себебі, Әбу Дәуіт келтірген хадисте былай деп айтылады: «Егер сендерден біреуің түшкірсе: «Барлық жағдайларда да Аллаға мақтаулар болсын!» (Әлхамду ли-Лләһи ъалә кулли хәл) – десін» (Әбу Дәуіт, 5031; Ибн әл-Қайим /оған Алланың рахыметі болсын/ «Зәд әл-Миъад» есімді еңбегінде бұл хадис жөнінде «Иснәді сенімді» деген 2/436).

Ал жанындағы жолдасы: «Алланың саған рахымы болсын» (Йәрхаму-ка-Ллаһ), - деп айтсын. Сонда түшкірген кіcі, сүннет бойынша, оған былай деп жауап қайтарады: «Алла сізді тура жолға бастап, істеріңізді тәртіпке келтірсін!» (Йәһди-куму-Ллаһу уә юслиху бәләкум!)». Бұның барлығына айтылып кеткен Әбу Һурайраның  хадисі дәлел болады.

brightness_1 Сүннетке сәйкес, түшкіріп Алла Тағаланы мадақтамаған адамға ештеңе айтылмау керек.

Түшкіріп, Алла Тағаланы мадақтамаған кісіге жақсы тілектер айтудың қажеті жоқ. Керісінше, сүннет бойынша оған ештеңе айтылмауы керек. Әнәстің  хадисінде айтылғандай: «Бірде, пайғамбардың  қасында екі кісі түшкірген болатын. Сонда пайғамбар  біріне: «Алланың саған рахымы болсын», - деп айтады, ал екіншісіне айтпайды. Сонда әлгі кісі: «Уа, Алла елшісі! Мына кісі түшкіргенде сіз оған: «Алланың саған рахымы болсын», - дедіңіз, ал мен түшкіргенімде, маған олай деген жоқсыз», - дейді. Пайғамбар  : «Негізінде, ол Аллаға мақтаулар айтты. Ал, сен болсаң, Аллаға мақтаулар айтқан жоқсың», - дейді» (әл-Бұхари, 6225). Бұл пайғамбардың  амалы, ал сөзіне келетін болсақ, Муслимде келген Әбу Мусаның  хадисінде, ол: «Алла елшісінің  былай деп айтқан сөзін естідім: «Біреулерің түшкіргеннен кейін Аллаға мақтаулар айтса, оған: «Алланың саған рахымы болсын», - деңдер. Ал, егер Аллаға мақтаулар айтпаса, оған айтпаңдар»», - деді (Муслим, 2992).

Алайда, тәрбиелеу және оқыту мақсатында, мысалы, егер әкесі баласын немесе ұстаз шәкірттерін тәрбиелейтін болса, онда: ««Аллаға мақтаулар болсын» (Әлхамду ли-Лләһ) деп айт», - деп айту керек, осылайша оған осы сүннетті үйрету болады. Мүмкін, ол олай айту сүннет екенін білмейтін шығар.

Сондай-ақ, егер адамға суық тиіп, түшкіре берсе, онда біз оған алғашқы үш рет: «Алланың саған рахымы болсын» деп айтамыз /егер ол Алланы мадақтаған болса/. Үшінші рет айтқаннан кейін бұл сөздер оған айтылмайды.

Бұл жөнінде: Әбу Дәуіттің «Сунан» хадистер жинағында келген Әбу Һурайраның  хадисінде: «Бауырыңа «Алланың саған рахымы болсын» деп үш рет айт. Ал, егер үш реттен көп болса, онда оған суық тиген», - делінеді (Әбу Дәуіт, 5034; әл-Әлбани /оған Алланың рахыметі болсын/ хадис туралы «жақсы, мауқуф, марфуъ хадис» деді «Сахих Әби Дауд» 4/308). 

Бұл хадисті Муслимнің «Сахих» хадистер жинағында келген Сәләмә ибн әл-Әкуәътің  хадисі қуаттандырады. Хадисте ол кісі пайғамбардың  қасында бір кісінің түшкіргені туралы айтады. Сонда пайғамбар  түшкірген кісіге: «Алланың саған рахымы болсын», - деді. Бірақ, жаңағы кісі тағы түшкірді. Онда Алла елшісі  : «Мына кісіге суық тиіпті», - деді (Муслим, 2993).  

 Жоғарыда айтылғандардан, екі жағдайда түшкірген кісіге дұға айтылмайды:

1. Аллаға мақтаулар айтпаса.

2. Үш реттен артық түшкірген болса. Себебі, ол кісіге суық тиген.